نگاهی به سیره علی(ع) و شاگردی در مکتب علوی
شور غدیر در جوانان ولایتمدار با فعالیـت‌های معرفتـی
بخش پایانی
تارا وحیدی
در دهمین سال هجری روز 18 ذی‌الحجه بود که ناگهان آیه تبلیغ بر پیامبر اعظم اسلام نازل شد. در این آیه با صراحت کامل بر رسول خدا (ص) فرمان داده شد که در صورت ابلاغ نکردن این آیه به امت مسلمان، رسالت او به پایان نخواهد رسید. محمد(ص) فرمان به توقف کاروان دادند و فرمودند کسانی که جلو رفتند، هم بازگردند تا پیام مهمی را به شما بگویم. در آیه تبلیغ جبرئیل به پیامبر امر کرد که علی را به عنوان وصی و جانشین خود معرفی کند.
با وجود اختلاف‌ها، معتبرترین آمار درباره جمعیت حاضر در واقعه غدیر خم، در حدود 12 هزار نفر است. از مشهورترین افراد حاضر در این واقعه تاریخی می‌توان عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، عایشه بنت ابوبکر، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، زبیر بن عوام، جابر بن عبدالله انصاری، عباس بن عبدالمطلب و ابوهریره را نام برد.
غدیر، نقطه اوج رسالت پیامبر (ص) و کمال دین اسلام
غدیر، اوج ۲۳سال تلاش بی‌وقفه پیامبر اکرم(ص) برای اعتلای اسلام بود. عید غدیر، عظیم‌ترین مناسبت تاریخ بشریت پس از بعثت رسول اکرم(ص)، نماد پیوند ناگسستنی بین نبوت و امامت است. پیامبر اسلام(ص) پس از ۲۳ سال تلاش بی‌وقفه در مسیر تبلیغ، تبیین و اجرای آموزه‌های وحی، در واقعه غدیر خم مأمور شد تا مأموریتی الهی را به انجام رساند؛ مأموریتی که اساس استمرار دین تا قیامت را تضمین می‌کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی لبخندان، کارشناس مسائل دینی از هرمزگان با تأکید بر اهمیت عید غدیر خم، این واقعه را نمادی از پیوند ناگسستنی نبوت و امامت دانسته و بیان می‌کند: «این واقعه تاریخی که تنها ۷۰ روز پیش از رحلت پیامبر(ص) رخ داد، به فرمان مستقیم خداوند انجام شد، آنجا که فرمود: «یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیک من ربک و إن لم تفعل فما بلغت رسالته» خداوند به صراحت اعلام فرمود که اگر پیامبر ولایت را ابلاغ نکند، رسالتش ناتمام خواهد ماند. این آیه روشنی‌بخش حقیقتی بزرگ است: بقاء و کمال دین، وابسته به امامت است.»این کارشناس مسائل دینی در پاسخ به این پرسش «چرا غدیر، نقطه اوج رسالت پیامبر (ص) و کمال دین اسلام است؟» می‌گوید: «همان‌گونه که انبیای الهی برای صیانت از رسالت خویش جانشینانی منصوب کردند، رسول گرامی اسلام(ص) نیز امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) را در غدیر، رسماً به عنوان ولیّ پس از خود معرفی کرد. این معرفی، نه‌تنها یک انتخاب شخصی یا سیاسی نبود، بلکه فرمانی الهی برای حفظ ثمرات بعثت و تضمین استمرار خط توحید بود.»
حجت‌الاسلام والمسلمین لبخندان در ادامه می‌افزاید: «به همین دلیل است که روز غدیر، روز کمال دین و اتمام نعمت الهی خوانده شده است؛ چنان‌که خداوند متعال پس از معرفی ولایت فرمود: «الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا». یعنی رضایت الهی به اسلام، در گرو پذیرش ولایت علی(ع) است.»
وی اظهار می‌دارد: «امام صادق(ع) در پاسخ به پرسشی درباره عظمت روز غدیر، سه بار با تأکید فرمودند: «لا والله، لا والله، لا والله، ما فی الأیّام یومٌ أعظم من یوم الغدیر»؛ به خدا سوگند، هیچ روزی برتر از غدیر نیست.»
به گفته این کارشناس مذهبی در هرمزگان، بر ماست که فرهنگ غدیر را به عنوان میراث ماندگار نبوت و امامت، زنده نگاه داشته و آن را در جامعه گسترش دهیم. این مهم‌ترین مسئولیت ما در قبال رسالت پیامبر(ص) و ولایت علی(ع) است. باشد که همه ما، به برکت صلوات بر محمد و آل محمد، مبلغان راستین فرهنگ غدیر باشیم.
برنامه‌ریزی برای جشن غدیر
حجت‌الاسلام وحدانی‌فر، امام جمعه دهدشت بر ضرورت ارتقای برنامه‌های فرهنگی غدیر تاکید کرده و می‌گوید: «باید به سمت برگزاری غرفه‌های معرفتی با محتوای عمیق، مانند تبیین نهج‌البلاغه و آموزه‌های امامت حرکت کنیم.»
امام جمعه دهدشت با تأکید بر اهمیت بزرگداشت عید غدیر، تاکید دارد: «هر مسجد و هیئت باید برای خود برنامه‌های مستقل و مداوم داشته باشد.»
وی ضمن بیان اینکه تنها برگزاری مراسم در یک شب کافی نیست، می‌افزاید: «همان‌طور که پیامبر اسلام (ص) مردم را سه روز در غدیر نگاه داشت، ما نیز باید غدیر را مانند محرم زنده نگه داریم.»
حجت‌الاسلام وحدانی‌فر، همچنین بر لزوم ارتقای سطح کیفی غرفه‌های فرهنگی تأکید کرده و ادامه می‌دهد: «برگزاری غرفه‌های فرهنگی نباید تنها به توزیع چای محدود شود، لازم است به سمت برگزاری غرفه‌های معرفتی با محتوای عمیق، مانند تبیین نهج‌البلاغه و آموزه‌های امامت حرکت کنیم.»
امام جمعه دهدشت با اشاره به لزوم توجه به ابعاد مختلف این عید بزرگ، خواستار مشارکت فعال تمامی نهادها و تشکل‌های مذهبی در برگزاری هرچه باشکوه‌تر مراسم عید غدیر شد.
ایده‌های خلاقانه برای کار فرهنگی عید غدیر
عید غدیر، بزرگ‌ترین عید شیعیان و روز اعلان ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است؛ فرصتی بی‌نظیر برای ترویج معارف اهل‌بیت و فرهنگ ولایتمداری.
از علی رجب‌پور، عضو فرهنگی و فعال مسجد سؤال می‌کنم: «چرا کار فرهنگی در غدیر مهم است؟» وی پاسخ می‌دهد: «روز غدیر خم تنها یک مناسبت تاریخی نیست؛ بلکه نقطه اوج پیام نبوی و روز تکمیل دین است. کار فرهنگی در این روز، نه‌تنها یادآور این واقعه بزرگ است، بلکه بستری برای تعمیق محبت و ولایت اهل‌بیت(ع) در دل‌هاست. از سوی دیگر، انجام فعالیت‌های فرهنگی در قالب‌های جذاب و هنری، تأثیر بیشتری بر کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان دارد.»
از این عضو فعال مسجد می‌خواهم برایمان چند ایده ساده و جذاب برای کار فرهنگی غدیر مطرح کند. وی می‌گوید: «تزیین فضا با پرچم و ریسه غدیری: با استفاده از ریسه‌های پارچه‌ای، پرچم‌های غدیر و برچسب‌های متنی می‌توان فضا را شاد و نورانی کرد؛ چه در منزل، چه مدرسه یا محل کار.
توزیع هدیه‌های کوچک با پیام غدیری: پیکسل، استیکر شیشه‌ای، مگنت یخچالی، ماگ، پاکت عیدی یا حتی کتابچه‌های کوچک با موضوع غدیر، هدایایی ساده ولی ماندگارند.
مسابقه کودکانه با جورچین غدیر: جورچین‌های آماده با تصویر واقعه غدیر یا پیام ولایت می‌توانند برای کودکان هم آموزنده باشند و هم سرگرم‌کننده.
نذر فرهنگی با بسته‌های آماده: بسیاری از مؤمنین علاقه‌مندند در روز غدیر نذری بدهند؛ چرا که آن را از «نذر اطعام عاشورا» کمتر نمی‌دانند. اما این نذر می‌تواند شکل فرهنگی داشته باشد؛ مثلاً توزیع بسته‌های فرهنگی غدیر شامل شکلات، کتیبه، برچسب، شعر و...
بسته‌های آماده فرهنگی عید غدیر؛ مناسب برای مدارس، هیئات و خانواده‌ها: در سایت مناهل، مجموعه‌ای کامل از محصولات فرهنگی مناسب غدیر فراهم کرده‌ایم که می‌توانید بر اساس نیاز خود انتخاب کنید:
بسته فرهنگی ویژه کودک و نوجوان، بسته شکلات غدیر با طراحی ویژه، استکان و سینی جالیوانی برای پذیرایی غدیر، بادکنک، کاغذ کادو و پاکت برای جشن‌های خانوادگی، اقلام ویژه خودرو مانند استیکر و اسپند دودکن، ماگ و قاب غدیر برای هدیه‌های نفیس، سربند و پیکسل ویژه پسرانه و دخترانه، کتاب‌های داستانی و محتوایی برای سنین مختلف.»
به عنوان آخرین سؤال از این مسجدی فعال می‌پرسم: «چطور بهترین محصول فرهنگی را انتخاب کنیم؟» وی پاسخ می‌دهد: «مخاطب خود را بشناسید: اگر برنامه‌تان برای کودکان است، از اقلام رنگی، بازی‌محور و ساده استفاده کنید.
به بودجه توجه کنید: محصولات فرهنگی غدیر تنوع قیمتی دارند؛ می‌توانید هم بسته‌های اقتصادی و هم هدیه‌های نفیس بیابید.
خلاقیت در بسته‌بندی: با کمی ذوق می‌توانید بسته‌های فرهنگی را با ظاهری زیبا ارائه دهید؛ مثلاً قرار دادن اقلام در پاکت عیدی، بسته‌های خاص یا جعبه‌های آماده.»
جایگاه امامت در اندیشه شیعی؛ از غدیر تا عصر حاضر
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن علیدادی سلیمانی، نماینده ولی‌فقیه در استان کرمان، می‌گوید: «عید غدیر یکی از بزرگ‌ترین مناسبت‌های تاریخ اسلام و نقطه عطفی در انتقال هدایت از نبوت به امامت است.»
وی بر اهمیت تبیین جایگاه والای امامت در آموزه‌های دینی تأکید کرد و عید غدیر را یکی از بزرگ‌ترین مناسبت‌های تاریخ اسلام دانست که مفهوم هدایت الهی را از مسیر نبوت به امامت منتقل می‌کند.
نماینده ولی‌فقیه در استان کرمان دهه امامت و ولایت، را فرصتی مغتنم برای بازخوانی و بازتبیین جایگاه امامت در جامعه اسلامی دانسته و اظهار می‌دارد: «در آموزه‌های دینی ما، اصول اعتقادی شامل توحید، نبوت و معاد است؛ اما در مکتب تشیع، امامت نیز در زمره اصول دین قرار دارد. امامت در حقیقت مکمل رسالت است و مسئولیت هدایت پس از خاتم‌الانبیا(ص) را به‌عهده می‌گیرد.»
وی با اشاره به نقش تاریخی انبیای الهی در هدایت بشر می‌گوید: «از ابتدای تاریخ بشریت تا دوران پیامبر اسلام(ص)، هدایت الهی به‌وسیله پیامبران انجام می‌شد. اما با ختم نبوت، مسئولیت این هدایت به امامان معصوم واگذار شد تا جامعه اسلامی بدون رهبر و راهبر الهی باقی نماند.»
امام جمعه کرمان با تأکید بر جایگاه والای واقعه غدیر خم بیان می‌کند: «غدیر، یکی از بزرگ‌ترین مناسبت‌های تاریخ اسلام است؛ چرا که در این روز، پیامبر اکرم(ص) به فرمان خداوند، امیرالمؤمنین علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کرد. این روز، نقطه عطفی است که هدایت جامعه انسانی از مسیر نبوت به امامت منتقل شد.»
وی با اشاره به دیدگاه‌های مختلف اسلامی درباره امامت می‌گوید: «در مذهب تشیع، امامت رکن اعتقادی است. اهل سنت نیز قائل به لزوم رهبری برای جامعه اسلامی هستند، اما در مبانی کلامی، اختلافاتی با دیدگاه شیعه دارند. با این حال، همه عقلای جامعه اسلامی، وجود رهبری آگاه، شایسته و الهی را برای پیشرفت و سلامت جامعه ضروری می‌دانند.»
علیدادی سلیمانی خاطرنشان می‌کند: «همان‌گونه که بعثت پیامبر اسلام(ص) جشن بزرگ رسالت و آغاز دوران نوین هدایت الهی است، عید غدیر نیز جشن استمرار این هدایت از مسیر امامت است. اهمیت و سنگینی این مناسبت، هم جنبه اعتقادی دارد و هم جنبه اجتماعی و تاریخی.»
وی در پایان با دعوت از مردم برای برگزاری باشکوه مراسم عید غدیر می‌گوید: «باید این روز بزرگ را در کنار شور و نشاط اجتماعی، با تأملی عمیق بر مفاهیم آن گرامی داشت؛ چرا که هیچ رویدادی والاتر از هدایت بشر به دست ولی الهی نیست.»